güldünya tören ne demek?

Güldünya Tören (1982; Budaklı, Güroymak, Bitlis - 26 Şubat 2004, İstanbul¹²), akrabası tarafından tecavüze uğrayıp hamile kaldığı için aile kararıyla öldürülen ve töre cinayetlerinin sembollerinden olan kadın.

Tecavüz ve öldürülmesi

Tecavüze uğrayıp sorumlusunun ortaya çıkması ile aşiret kararı verilip kuma olarak köyü terk etmesi istenir. Güldünya kabullenmez, bu arada tecavüz eden akrabası kaçar. İstanbul'a amcasının yanına yollanır. Güldünya, ölümünden altı ay önce abisinin öldürme girişiminden polise sığınarak kurtuldu. Yine köyünden tanıdığı ve Bitlis'te imamlık yapan arkadaşının babasının yanına gitti.³ Çocuğu doğdu, evlatlık olarak verdi. Aşiretin ölüm kararı ile ağabeyleri tarafından bulunarak sokak ortasında vuruldu. Hastaneye kaldırılan Tören, on iki saat sonra hastaneye gelen kardeşi tarafından öldürüldü.⁴

Sonrası

Tecavüz eden akrabası Servet Taş 14 Ekim 2011'de sokak ortasında Güldünya’nın babası Şerif Tören tarafından kurşunlanarak öldürüldü.⁵⁶

Güldünya'yı öldürdüğü için 23 yıl 4 ay hapis cezasına çarptırılan ve 8 yıldır cezaevinde olan kardeşi Ferit Tören de 29 Şubat 2012'de öldü. Ölüm nedeni kalp krizi olarak açıklandı.⁷

Baba Şerif Tören’in Servet Taş’ı öldürmesi ile ilgili dava iki aileyi birbirine düşürdü. Kartal Adliyesi 13. Ağır Ceza Mahkemesi'ndeki davada bıçak ve sopalarla kavga eden iki aileden 7'si ağır 30 kişi yaralandı.⁸

İki aile arasında süren kan davası, 6 Ocak 2013'te Zeytinburnu Yenidoğan Camii konferans salonunda yapılan barış yemeğiyle sona erdirildi. Sekiz yıldır süren kavganın sonunda iki aileyi barıştıran dört maddelik barış antlaşmasına göre "Bu dava yüzünden hiç kimse toprağını satmayacak, köyde kardeşçe yaşanacak, köyden çıkılması söz konusu olmayacak. Töre denilen kötü ve çirkin âdet terk edilecek.". İki ailenin bireyleri birbirlerine kesme şeker ikram etti. Kutsal kitapları altından da geçen aileler birbiriyle öpüşüp barış yemeği yedi.⁹

Güldünya’nın öldürüldükten 9 yıl sonra cenaze namazı kılındı, barış anlaşmasına imza atan aile büyükleri, kadınlara şiddet uygulamayacaklarını ve kız çocuklarının eğitimine önem vereceklerini taahhüt etti.¹⁰

Baba Şerif Tören'in davası sonuçlandı ve müebbet hapis cezasına çarptırıldı.¹¹

Yansımaları

Güldünya Tören, Türkiye'de aile içi şiddet, tecavüz ve töre cinayeti konularında sık sık alıntılanan, tezlere konu olan ve sembol olarak adlandırılan bir isim oldu.

İnsan Hakları 2007 raporunda aile içi şiddet örneği olarak Güldünya Tören'in kardeşleri tarafından öldürülmesine yer verildi.¹²
Gürsel Yaktıl Oğuz, Toplumsal Yaşamda Kadın adlı tezinde örnek olay olarak Güldünya'nın hikâyesine yer verdi.¹³
Aylin Aslım, Güldünya isminde bir şarkı yaptı ve Gülyabani albümünde bu şarkıya yer verdi.
On üç kadın şarkıcı, aynı adlı bir albüm hazırlayarak aile içi şiddete dikkat çekti.¹⁴ Bu albümde Aylin Aslım'ın şarkısını Sezen Aksu söyledi. 9 Mart 2009'da Aile İçi Şiddet Acil Yardım Hattı’nın kullanma bilincinin arttırılması için, “Güldünya Şarkıları” albümünün konseri, Tim Maslak Show Center’da gerçekleştirildi.¹⁵ 8 Mart 2010'da bu kez erkek sanatçılar " sorunun sadece kadınları değil, toplumun tüm kesimlerini ilgilendiren ortak bir sorun olduğunu ve ancak birlikte mücadele edilirse çözüm bulunabileceğini " gösterebilmek için 2. Güldünya Konserini Lütfi Kırdar Anadolu Auditorium'da verdiler.¹⁶¹⁷
Zülfü Livaneli, Güldünya isimli bir şarkı yaptı ve Hayata Dair albümünde bu şarkıya yer verdi.
Güldünya şiddet gören kadınlara dair bir diziye adını verdi.¹⁸
Nükhet Kardam, "Turkey's engagement with global women's human rights" adlı araştırmasında, Yıldız Yazıcıoğlu'nun Milliyet gazetesinde yayımlanan "Güldünya katliamında kadın tahriki var" yazısına yer verdi.¹⁹
Ankara Yenimahalle'de bir parka Güldünya'nın ismi verildi.²⁰
Bitlis'te kurulan kadın derneği Güldünya'nın ismini aldı.²¹²²
Adını Güldünya Tören'den alan, (feminizm ve politika konuları yanında dünyadan kadın hareketi ve farklı feminizm deneyimleri, kadın biyografileri ve tanıklık derlemeleri ile kadın edebiyatçıların eserlerini ve kadın sanatçılar tarafından ya da onlara dair kitapları yayınlamak üzere) Güldünya Yayınları kuruldu.²³